Szczegóły wydarzenia

15-19 sierpnia 2012 roku

Polskie zamki na Ukrainie

Zamki w Podhorcach, Złoczowie i Olesku będące obecnie w granicach Ukrainy należały kiedyś do najpiękniejszych w Polsce. Zachwycały swoim pięknym położeniem, bogactwem wystrojów i toczącym się w nich życiem. Teraźniejszość jest dla nich okrutna, gdyż swoim wyglądem i wyposażeniem raczej zniechęcają turystów do ich odwiedzania. O ich wspaniałości świadczy jedynie historia.

Zamek w Podhorcach

Zamek w Podhorcach jest bez wątpienia najpiękniejszą budowlą w Polsce, a nawet w każdym innym kraju należałby do gmachów niezwykłych – tak pisał o nim dworzanin Francis d’Alerac pod koniec XVII wieku. I absolutnie nie przesadził, gdyż wielkopański przepych i przepiękne położenie czyniły go perłą wśród magnackich rezydencji. Zamek powstał w pierwszej połowie XVII wieku na zlecenie Stanisława Koniecpolskiego. Nadano mu cechy obronno-pałacowe typu „Palazzo in fortezza”. Był wielokrotnie niszczony i podpalany, a obecnie jest w posiadaniu Lwowskiej Galerii Obrazów. Krąży informacja, że został on zakupiony przez obecnego prezydenta Ukrainy.

W czasach świetności zamku, za wejściem przez loggię z tarasu znajdował się pierwszy szereg bogato zdobionych sal oraz pokój warty. Za nim mieściła się sala rycerska wyposażona w 8 okien oraz wypełniona rynsztunkiem husarskim i bronią. W zamku znajdowały się wspaniałe sale i pokoje, które pokrywały artystyczne boazerie, stiuki, malowidła, sztukaterie, adamaszki, lustra weneckie oraz rzeźbione ramy obrazów o tematyce historycznej i mitologicznej. Na sufitach umieszczono plafony sławiące zasługi Koniecpolskiego. Posadzki sal wykonano z marmuru oraz jego imitacji. W salach znajdowały się marmurowe kominki, piece z kafli gdańskich, ozdobne pająki i świeczniki. Stylowe meble, kolekcje dzieł sztuki i pamiątek rodzinnych dodawały wnętrzom wyjątkowego splendoru. Na parterze mieściła się też cenna biblioteka i archiwum Koniecpolskich i Rzewuskich. Pięknem zamku zachwycał się m.in. król Władysław IV Waza, przebywając w nim w 1646 roku razem z żoną, Marią Ludwiką.

W czasie I wojny światowej armia rosyjska oszczędziła korpus zamku, lecz wywiozła w głąb Rosji najcenniejsze przedmioty. Żołnierze zdewastowali zamkowe wnętrza. Niszczono boazerię, ściany, posadzki i stropy. W czasie wojny polsko-radzieckiej (1918–1920) pałac ponownie ucierpiał. A w czasie II wojny światowej książę Roman Sanguszko ewakuował część zbiorów podhoreckich do Brazylii, z których powstała fundacja kulturalna Sociedade Sanguszko de Beneficencia istniejąca do dzisiaj. W latach 1973–1974 w zamku realizowano sceny do filmu „Potop”.

Zamek w Złoczowie

O zamku złoczowskim wspominają źródła od pierwszej połowy XVI w. jako własności Sienieńskich, potem Zborowskich i Górków, od których razem z dobrami nabył go w 1592 roku Marek Sobieski. Był to zamek drewniany, istniejący na tzw. kępie. Zamek, jaki znamy dzisiaj założył jego syn – Jakub. Budowę przeprowadził w latach 1634–1636, co potwierdzają zachowane napisy i herby. Król Jan III Sobieski, odziedziczywszy po matce Złoczów, odnowił, wzmocnił i ozdobił zamek zniszczony w wojnach kozackich. Często też w nim przebywał, choć jego ulubioną rezydencją był zamek w Żółkwi.

Upadek Złoczowa nastąpił na przełomie XVIII i XIX wieku, na skutek ogromnego pożaru miasta (1797). Od 1834 rroku zamek służył za koszary, a od 1873 roku mieściło się w nim więzienie. W okresie II wojny światowej miejsce to było kaźnią NKWD i gestapo.

Obecnie zamek należy do Lwowskiej Galerii Sztuki i trwają w nim prace konserwatorskie przy współudziale polskich instytucji. Na dziedzicu warto zwrócić uwagę na kamienie z tajemniczymi napisami. Znaleziono je niedaleko Złoczowa, a legenda mówi, że owe symbole są dziełem zakonu Templariuszy i ten, kto odszyfruje, co jest na nich napisane, znajdzie ich skarb.

Zamek w Olesku

17 marca 1629 roku to data urodzin jednego z najznamienitszych polskich władców – Jana III Sobieskiego. W tym dniu w rodzinie Jakuba Sobieskiego, wojewody ruskiego i kasztelana krakowskiego oraz Zofii Teofili z Daniłowiczów, wnuczki hetmana Stanisława Żółkiewskiego przyszedł na świat na zamku w Olesku późniejszy król Polski. Zamek położony jest na szczycie wzgórza, wśród bagien. Od innych zamków kresowych odróżnia go zwarty, częściowo dwupiętrowy gmach. Owalny kształt idealnie harmonizuje z kształtem wzniesienia. Wybudowany został w stylu renesansowym.

W 1432 roku został on zdobyty przez Władysława Jagiełłę i przekazany Janowi z Sienna. W posiadaniu Sienieńskich znajdował się prawie sto lat, kiedy to drogą wiana przeszedł w ręce rodziny Herburtów i Kamienieckich z Odrzykonia. W 1512 roku został zniszczony przez najazd tatarski. Odbudował go Fryderyk Herburta. W 1605 roku Jan Daniłowicz, wojewoda ruski, zjednoczywszy w swym ręku Olesko, obrał go sobie na siedzibę i przebudował zamek.

W 1637 roku po wygaśnięciu rodu Daniłowiczów zamek zmienił właścicieli. Ich majątek odziedziczył Jakub Sobieski i jego żona, Teofila. Wojny kozackie i polsko-tureckie (1497–1699) przyczyniły się do degradacji zamku. W kwietniu 1682 roku do zamku przybył król Jan III Sobieski. Już wtedy zamek i miasto były bardzo spustoszone. W 1725 roku królewicz Konstanty Sobieski sprzedaje zamek i dobra oleskie Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu. Zamek ulegał stopniowej dewastacji i w końcu XVIII wieku był już bliski ruiny. W 1893 roku w dwusetną rocznicę odsieczy wiedeńskiej został on wykupiony od rządu austriackiego i odrestaurowany. Jednak podczas I wojny światowej został poważnie zniszczony. Kwaterujące w zamku wojska rosyjskie i okoliczni mieszkańcy ograbili wnętrza, powyrywali drzwi, okna, posadzki i sufity, rozebrali bramę wjazdową, zniszczyli malowidła ścienne, dekoracje, stiuki i rzeźby. Przez długi czas znajdował się w ruinie.

Odnowiony został w latach 60. XX wieku. Od 1975 w budynku zamku mieści się filia Lwowskiej Galerii Sztuki.

« Powrót